لامپ UVB
لامپ uvb چیست؟
لامپ UVB یکی از گونه های لامپ UV محسوب شده و در طبقه بندی لامپهای uv در باند B قرار می گیرد.کلمه UVB (به فارسی: یو وی بی) کوتاه شده عبارت UltraViolet-B (اولتراویولت بی) است.UVB معادل معنایی عبارات UV-B یا UV تایپ B یا ماورا بنفش گرید B نیز می باشد.
طول موج لامپ UVB (یو وی بی)
نوری که از سمت خورشید به زمین تابیده می شود دارای اشعه فرابنفش بوده اما بخش زیادی از این اشعه توسط لایه اوزون جذب شده و تنها پرتو ضعیف آن به زمین میرسد. اما امروزه انسان توانسته با تکیه بر دانش و فن آوری این اشعه را به صورت مصنوعی ولی با همان کاربرد با لامپ UVB شبیه سازی و ایجاد کند.
لامپ UVB توانایی تولید و انتشار اشعه فرابنفش را در محدوده 290 تا 320 نانومتر را دارد.به عبارت دیگر لامپ UV کلاس B طیفی از نور فرابنفش با طول موج بین 290 تا 320 نانومتر از خود ساطع میکند.به دلیل حساسیت بدن انسان به این طیف نوری،به آن طیف بیولوژیکی نیز گفته میشود.
دسته بندی لامپ های uvb بر اساس طول موج
این نوع لامپها بر اساس طول موج به دو دسته تقسیم بندی میشوند.
1) لامپ UVB باند باریک (به انگلیسی Narrow Band) با طول موج بین 305 تا 315 نانومتر :حداکثر دوز قابل استفاده در این لامپها تا 3 ژول طی هر درمان است.
2) لامپ UVB باند پهن (به انگلیسی Broad Band) دارای طول موج 290 تا 315 نانومتر : حداکثر دوز قابل استفاده در این لامپ ها تا 0.5 ژول طی هر درمان است.
کاربردهای لامپ یو وی بی
- تولید ویتامین D3 در انسانها و البته حیوانات
- درمان انواع بیماریها و اختلالات پوستی
افزایش ویتامین d3 با استفاده از لامپ uvb
هنگامی که پوست انسان در معرض اشعه uvb قرار میگیرد،کلسترول موجود در بدن به ویتامین D3 تبدیل میشود.زنان باردار در مناطقی که نور خورشید کم است در کلینیک نور UVB دریافت می کنند تا اطمینان پیدا کنند که نوزادشان به هنگام تولد میزان کافی از ویتامین d را با خود دارد.
کنترل متابولیسم (سوخت و ساز) کلسیم در بدن پرندگان و خزندگان از طریق دریافت ویتامین D3 انجام میگیرد.این موجودات برای سنتز ویتامین D3 و داشتن استخوان های قوی به اشعه یو وی بی نیاز دارند.خزندگان نسبت بالایی از نیاز ویتامین D3 خود را از غذا دریافت میکنند. با این حال، گیاهان حاوی ویتامین D2 (ارگوکلسیفرول) هستند که در سوخت و ساز کلسیم کارایی بسیار کمتری نسبت به ویتامین D3 دارد. حشرات و بی مهرگان نیز ویتامین D3 ندارند، بنابراین خزندگان گیاهخوار یا حشره خوار بسیار بیشتر از خزندگان گوشتخوار به سنتز ویتامین D3 نیاز دارند.اگر حیوانات دارای سطوح ناکافی ویتامین D3 باشند، به سرعت دچار بیماری موسوم به بیماری متابولیک استخوان می شود. در این شرایط، تراکم استخوان آسیب دیده و مشکلات متابولیکی مختلف مانند تورم،بی حالی،ضعف عمومی رخ می دهد.معمولاً از لامپ UVB برای نگهداری پرندگان،خزندگان مانند لاک پشت و ایگوانا و... استفاده می شود.
درمان بیماریهای پوستی با تابش اشعه UVB
- درمان بیماری پسوریازیس (psoriasis)
- درمان بیماری لیکن پلان (lichen planus)
- درمان اگزمای آتوپیک (درماتیت آتوپیک) (atopic dermatitis)
- درمان بیماری ویتیلیگو (vitiligo)
- درمان بیماری زردی پوست نوزادان
- درمان بیماری مایکوزیس فونگوئیدس (Mycosis fungoides)
در سراسر جهان،هزاران کلینیک درماتولوژی (Dermatology) وجود دارد که بیماریهای مربوط به پوست را با لامپ های UVB درمان می کنند.درماتولوژی علمی است که به مطالعه پوست و بیماری های پوستی و راهکارهای درمان بیماریها میپردازد.
در کلینیک های پوستی، کابین های نور (دارای چندین لامپ uvb) از نوع تمام قد وجود داشته که افراد داخل آنها قرار گرفته و با تابش اشعه UVB،پوست آنها درمان می شود.
قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه فرابنفش گرید B، ممکن است پوست انسان را شوزانده یا منجر به آسیب مستقیم به بافت DNA شود.بنابراین در زمان استفاده از این نور فرابنفش ،بایستی تایمر دستگاه فعال شود.
تفاوت لامپ UVC با لامپ UVB
لامپ uvc با لامپ یو وی بی (UVB) از نظر ظاهری و کاربرد دارای تفاوتهایی به شرح زیر است:
1) حباب لامپ یو وی سی از نوع شفاف بوده به گونه ای اجزای داخل حباب کاملاً مشخص است درصورتیکه حباب لامپ UVB از نوع غیر شفاف و سفید رنگ است.
2) لامپهای یو وی سی دارای طول موج 253.7 نانومتر بوده ولی لامپ UVB دارای دو طول موج به نام باند باریک با طول موج 305 تا 315 نانومتر و باند پهن با طول موج 290 تا 315 نانومتر است.
3) کاربرد لامپ UVC برای ضدعفونی محیط، تصفیه آب می باشد در حالی که لامپ UVB برای درمان اختلالات پوستی کاربرد دارد.