لامپ UVB

لامپ یو وی بی (UVB)

لامپ UVB یکی از انواع لامپ‌های یووی بوده که جزو لامپهای ماورا بنفش B قرار می‌گیرد.با استفاده از لامپ UVB قابلیت انتشار اشعه ماورا بنفش با طول موج 280 تا 315 نانومتر وجود دارد.بعبارت دیگر لامپ یووی بی طیفی از نور UV با طول موج 280 تا 315 نانومتر را ساطع می‌کند.بدلیل حساسیت بدن به این طیف،به آن طیف بیولوژیکی نیز گفته می‌شود.رنگ نور لامپ UVB آبی پر رنگ است.

کلمه UVB (یو وی بی) مخفف عبارت UltraViolet B است.UVB به شکل‌های مختلف مانند UV-B یا UV تایپ B یا فرابنفش B در متون مختلف بکار رفته که همگی آنها به این لامپ اشاره دارد.لامپ اشعه UVB،لامپ رشد خزندگان،لامپ ویتامین D،لامپ درمانی UVB از دیگر مواردی است که به لامپ یووی بی اشاره دارد.

نوری که از سمت خورشید به زمین تابیده میشود دارای اشعه ماورا بنفش بوده که بخش زیادی از آن توسط لایه اوزون جذب شده و تنها پرتو ضعیف آن به زمین می‌رسد. امروزه انسان توانسته با تکیه بر تحقیقات علمی، اشعه یو وی بی را به شکل مصنوعی و با همان کاربرد با لامپ UVB شبیه سازی و تولید کند.

انواع لامپ های یو وی بی (UV-B)

لامپهای UVB بر اساس طول موج به دو دسته تقسیم می‌شوند.

1) لامپ UVB باند باریک (Narrow Band):این لامپها دارای طول موج بین 305 تا 315 نانومتر بوده و حداکثر دوز قابل استفاده در این لامپها تا 3 ژول طی هر درمان می‌باشد.

2) لامپ UVB باند پهن (Broad Band):این لامپها دارای طول موج 290 تا 315 نانومتر بوده و حداکثر دوز قابل استفاده در آنها 0.5 ژول طی هر درمان است.

کاربردهای لامپ UVB

• تولید ویتامین D3 در انسانها و حیوانات
• درمان انواع بیماریها و اختلالات پوستی
• سلامت پوست و اسکلت برخی موجودات دریایی
• کاربرد پژوهشی در مطالعات زیستی و پزشکی

افزایش ویتامین d3 با لامپ UV-B

هنگامی که پوست انسان در معرض اشعه UVB قرار می‌گیرد،کلسترول موجود در بدن به ویتامین D3 تبدیل می‌شود.زنان بارداری که با کمبود نور خورشید مواجه هستند بایستی با نظر پزشک، نور یو وی دریافت کنند تا نوزادشان هنگام تولد میزان کافی از ویتامین d را در خود داشته باشد.کنترل متابولیسم (سوخت و ساز) کلسیم در بدن پرندگان و خزندگان از طریق دریافت ویتامین D3 انجام می‌گردد.این موجودات برای سنتز ویتامین D3 و داشتن استخوان های قوی به اشعه ماورا بنفش B نیاز دارند.از لامپ UVB برای نگهداری پرندگان،خزندگان مانند لاک پشت و ایگوانا و غیره استفاده می شود.

خزندگان نسبت بالایی از ویتامین D3 خود را از غذا دریافت می‌کنند.گیاهان حاوی ویتامین D2 (ارگوکلسیفرول) بوده که در متابولیسم کلسیم کارایی کمتری نسبت به ویتامین D3 دارد.حشرات و بی مهرگان نیز ویتامین D3 ندارند، بنابراین خزندگان گیاهخوار یا حشره خوار بیشتر از خزندگان گوشتخوار به سنتز ویتامین D3 نیاز دارند.اگر حیوانات دارای سطوح ناکافی ویتامین D3 باشند، به سرعت دچار بیماری متابولیک استخوان شده به شکلی که تراکم استخوان آسیب دیده و دچار مشکلات متابولیکی مثل تورم،بی حالی،ضعف عمومی می‌شوند.

درمان بیماریهای پوستی با تابش اشعه UVB

• درمان بیماری پسوریازیس (psoriasis)
• درمان بیماری لیکن پلان (lichen planus)
• درمان اگزمای آتوپیک درماتیت (atopic dermatitis)
• درمان بیماری ویتیلیگو (vitiligo)
• درمان بیماری زردی پوست نوزادان
• درمان بیماری مایکوزیس فونگوئیدس (Mycosis fungoides)

در سراسر جهان،هزاران کلینیک درماتولوژی وجود دارد که بیماریهای مربوط به پوست را با لامپ UVB درمان می کنند.درماتولوژی علمی است که به مطالعه پوست و بیماری های پوستی و راهکارهای درمان بیماری‌ها می‌پردازد.در کلینیک های پوستی، کابین های نور (دارای چندین لامپ یو وی بی) از نوع تمام قد وجود داشته که افراد داخل آنها قرار گرفته و پوست آنها با دریافت اشعه UVB درمان میشود.قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماورابنفش گرید B، ممکن است منجر به آسیب مستقیم به بافت DNA شود.بنابراین در زمان استفاده از این لامپ، بایستی تایمر دستگاه فعال شود.

کاربرد پژوهشی در مطالعات زیستی و پزشکی

لامپ‌های UVB در مطالعات زیستی و پزشکی به‌عنوان ابزاری کلیدی برای بررسی اثرات نور ماورابنفش بر سلول‌ها، بافت‌ها و عملکردهای فیزیولوژیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.این لامپ‌ها به پژوهشگران این امکان را می‌دهند تا شرایط تابش نور خورشید را به‌شکل دقیق و کنترل‌شده در محیطهای آزمایشگاهی شبیه‌سازی کنند.از مهم‌ترین حوزه‌های تحقیقاتی می‌توان به بررسی مکانیسم‌های آسیب DNA، پاسخ‌های التهابی پوست، نقش اشعه یووی بی در القای سنتز ویتامین D و مطالعات مربوط به سرطان‌های پوستی اشاره کرد.این لامپ‌ها در ارزیابی ایمنی و اثربخشی کرم‌های ضدآفتاب و داروهای محافظ پوست کاربرد دارند و به دلیل قابلیت تنظیم طول موج و شدت تابش، ابزار دقیقی برای تحقیقات فتوبیولوژیک محسوب می‌شوند.